• กฎบัตรอาเซียนหรือกฎหมายสูงสุดของอาเซียน (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมในหัวขอ “กฎบัตรอาเซียน”) ซึ่งมีผลบังคับใชมาตั้งแตวันที่ 15 ธันวาคม 2551 เปนเอกสารหลักที่กำหนดโครงสรางและกลไกการบริหารงานของอาเซียน
• ภายใตกฎบัตรอาเซียน ที่ประชุมสุดยอดอาเซียน (ASEAN Summit) หรือที่ประชุมของประมุขหรือหัวหนารัฐบาลของประเทศสมาชิกอาเซียน เปนองคกรกำหนดนโยบายสูงสุดของอาเซียน โดยมี (1) ที่ประชุมคณะมนตรีประสานงานอาเซียน (ASEAN Coordinating Council) ซึ่งประกอบดวยรัฐมนตรีตางประเทศของรัฐสมาชิกอาเซียน (2) ที่ประชุมคณะมนตรีประชาคมอาเซียน (ASEAN Community Councils) ซึ่งประกอบดวยคณะมนตรีประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน คณะมนตรีประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน และคณะมนตรีประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน (ซึ่งตางลวนเปนการประชุมระดับรัฐมนตรี) (3) ที่ประชุมระดับรัฐมนตรีเฉพาะสาขาของประเทศสมาชิกอาเซียน (เชน ดานสาธารณสุข ดานกลาโหม ดานการศึกษา และ ดานการเงินและการคลัง ฯลฯ) (4) ที่ประชุมระดับเจาหนาที่อาวุโส (ระดับปลัดกระทรวง) และ (5) คณะกรรมการผูแทนถาวรประจำอาเซียน (Committee of Permanent Representatives to ASEAN) ซึ่งเปนที่ประชุมของเอกอัครราชทูตที่แตละประเทศสมาชิกอาเซียนแตงตั้งใหไปประสานงานกับสำนักเลขาธิการอาเซียน ณ กรุงจาการตา เปนองคกรกำหนดนโยบายและเรงรัดการดำเนินการตามมติของที่ประชุมสุดยอดอาเซียนระดับรองลดหลั่นกันลงมา
• การนำเอานโยบายของที่ประชุมสุดยอดอาเซียน หรือความตกลงตางๆ ของอาเซียนไปปฏิบัติ นั้น เปนหนาที่ของแตละประเทศสมาชิก โดยมีสำนักเลขาธิการอาเซียนซึ่งตั้งอยูที่กรุงจาการตา ประเทศอินโดนีเซีย ทำหนาที่เปนศูนยประสานการดำเนินงานระหวางประเทศสมาชิก โดยมีเลขาธิการอาเซียน (ซึ่งปจจุบัน ไดแก ดร.สุรินทร พิศสุวรรณ อดีตรัฐมนตรีวาการกระทรวงการตางประเทศของไทย) เปนหัวหนาผูบริหารสำนักงาน ในขณะที่กระทรวงการตางประเทศของแตละประเทศสมาชิกอาเซียน ไดจัดตั้ง ‘กรมอาเซียน’ ภายในประเทศตนเอง เพื่อทำหนาที่ประสานงานกับกรมอาเซียนของประเทศอื่น สำนักเลขาธิการอาเซียน และหนวยงานตางๆ ภายในประเทศตนเองในการดำเนินกิจกรรม/ความรวมมือในสาขาตางๆ ของอาเซียน
• ในการดำเนินความสัมพันธกับประเทศเพื่อนๆ หรือที่เรียกอยางเปนทางการวา ‘คูเจรจาของอาเซียน’ ซึ่งปจจุบันประกอบดวย 9 ประเทศกับหนึ่งองคกร (จีน ญี่ปุน เกาหลีใต สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด แคนาดา อินเดีย รัสเซีย และสหภาพยุโรป) นั้น ในปหนึ่งๆ อาเซียนจะจัดประชุมระดับผูนำหรือรัฐมนตรีคูเจรจาเหลานี้ เพื่อกำหนดนโยบายและทิศทางการผสานความรวมมือ ดังเชนที่ไทยจะจัดการประชุมระดับผูนำระหวางอาเซียนกับ จีน เกาหลีใต ญี่ปุน อินเดีย ออสเตรเลีย และนิวซีแลนดในเดือนเมษายน 2552 นอกจากนี้ อาเซียนยังไดจัดตั้งคณะกรรมการอาเซียนในประเทศที่สาม (ASEAN Committee in Third Countries) ซึ่งประกอบดวยเอกอัครราชทูตของประเทศสมาชิกอาเซียนที่ประจำอยูในประเทศคูเจรจา ตลอดจนในประเทศอื่นๆ ที่อาเซียนเห็นสมควร เพื่อทำหนาที่ใหขอมูลและวิเคราะหทาทีของประเทศที่คณะกรรมการอาเซียนเหลานี้ตั้งอยู ทั้งนี้ เพื่อประโยชนในการพัฒนาความสัมพันธตอไป
